Avrupa Voleybol Şampiyonası’da Filenin Sultanları’nın Ukrayna ile kozlarını paylaştığı mücadelede başhakem Ksenija Jurkovic rahatsızlık geçirdi.
A Milli Kadın Voleybol Takımı’nın Avrupa Şampiyonası’nda Ukrayna ile karşı karşıya geldiği maçta hakem değişikliği yaşandı.
Mücadelenin ikinci setinde skor 13-13 iken, başhakem Ksenija Jurkovic fenalaştı. Oyun bir anda dururken sağlık ekipleri hakemin yanına koştu.
DEVAM EDEMEDİ
Türkiye ve Ukrayna’nın sağlık ekipleri de hakeme müdahalede bulundu. Geçirdiği rahatsızlık sebebiyle Jurkovic kenara gelirken yönetimi Sabine White’a bıraktı.
Biz de konuyu sitemiz yazarlarından, Pamukkale Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıdvan EKMEKÇİ’ye sorduk.
İşte Prof. Dr. Rıdvan Ekmekçi’nin cevabı:
Her ne kadar hakemlik dışarıdan bakıldığında kolay bir iş gibi görünse de işin ne kadar zor olduğunu, düdüğü eline alıp sahada bunu yapmaya çalışanlar hiç de kolay olmadığını anlar.
Bildiğiniz oyun kurallarını (eğer biliyorsanız) sahada 12 kişinin birçok varyasyonda topu yönlendirdiği sürede, saha çizgileri, file, zemin, topa yapılan temasların doğruluğunun vb birçok detayın farkında olacaksınız. Dikkatiniz ve konsantrasyonunuz mükemmel olacak, bu arada partneriniz ile iletişiminizi ve sahanın diğer yerlerinde bulunan hakemlerin de farkında olacaksınız.
Bu söylendiği kadar kolay olmayan bir durumdur. 16 yıl profesyonel olarak yaptığım hakemliğimde yaşadığım sorunlar üzerine araştırmalar yaparken bu işin gerçekten ne kadar zor olduğunu ama hakemlerin ön hazırlık için çok da çaba sarf etmediğini gördüm. Bu nedenle de doktora tezimi hakemlerin stresle başa çıkma yöntemleri üzerine yazdım.
Daha sonra da Türkiye’de bir ilk olan “Hakemlikte Zihinsel Hazırlık – Psikolojik Performans” kitabını yazdım. Amacım bu mesleğin ülkemizde daha da gelişmesi ve hak ettiği değerinin verilmesiydi. Gerçekten de kitabın yayınlandığı 2016 yılından itibaren 3 baskı yaptı ve 4. baskıyı hazırlıyorum.
Özellikle de voleybol hakemlerine yönelik özel baskının yapılması ve hakem seminerinde 1100 hakeme bu kitabın TVF tarafından dağıtılması çok önemli bir adımdır. Bu nedenle TVF Başkanı Mehmet Akif Üstündağ, MHK Başkanı Aziz Yener ve kitabın basılmasında desteklerini esirgemeyen Savaş Eskigülek’e bir kez daha teşekkürlerimi sunuyorum.
Gelelim Türkiye – Ukrayna maçında hakemin yaşadığı durumu açıklamaya.
Zihinsel bir performans sergilerken beyin üç farklı durumda çalışır. Biz buna alfa, beta ve gama durumu deriz.
Alfa durumu sakinlik durumudur, beta durumu ise konsantrasyon, eğer gama durumu olursa bu stres seviyesi olarak açıklanır.
Bu durumları ölçmek için bazı cihazlar kullanılarak beynin ürettiği elektrik sinyallerinin frekanslarını ölçeriz. Özellikle hakemlik gibi dikkat ve konsantrasyonun üst düzeyde devam etmesi gereken mesleklerde aşırı odaklanma kişiyi stres durumuna sokabilir.
Eğer müsabakada bir hata yaptıysa ve kaygı düzeyi yükselmeye başladıysa öncelikle beyin dalga frekansı stres boyutuna yükselir. Daha sonra beynimizde bulunan ve otonom sinir sisteminin “sempatik” yani bilinç altı kısmını kontrol eden merkezi olan “Amigdala” ACTH denilen bir hormon üretir ve stresli durumda bilincin kapanmasına neden olur. Eğer bu stresli duruma hazırlık yapılmadıysa ve daha önce bu tür durumlarda hangi teknikler ile bilinçli kalınacağı bilinmiyorsa maçın hakeminin yaşadığı gibi kendinden geçip bayılma yaşayabilir.
Bu durumlarda vücut otomatik olarak stres hormonu olan kortizol salgılar. Kortizol hormonu beynin dikkat, konsantrasyon ve problem çözme bölgesi olan ön loba giderek buradaki bağlantıları kapatır ve artık kişi bilinç dışı kalır. Bu noktadan sonra amigdalanın tek görevi bedeni korumak ve hayati fonksiyonları sürdürmektir. Bu nedenle bacaklardan ve kollardan kanı bedene toplayarak “vazokontrüksiyon” denilen durum yaşanır. Birçok sporcunun yarışma stresti ile iyi performans gösterememesinin nedeni de budur.
Bu tür durumları bilmek ve buna göre ön hazırlık yapmak çok önemlidir. Özellikle Avrupa Şampiyonası gibi üst düzey şampiyonalara hazırlanan hakemlerin federasyonlar tarafından uzman “zihinsel performans koçları” veya “psikolojik danışmanlar” ile hazırlanmaları gerekmektedir.
Örneğin bu yıl Tokyo olimpiyatlarında görev yapan binicilik hakemlerini online olarak yaptığımız üç seminerde müsabakalara hazırladık. Bu talep bana uluslararası binicilik hakemleri birliği tarafından geldi. Aynı şekilde her yıl Avrupa’da bazı ülkelerin hakemlerine düzenli olarak seminerlerde “Hakemlikte Zihinsel Hazırlık” konulu seminerler vermekteyim. Bu tür uygulamaların artması ve hakemlik yapan kişilerin bu durumun önemini anlayarak kendin fiziksel ve zihinsel hazırlıklarına önem vermelerini diliyorum.
Sağlıkla ve mutlulukla kalmanız dileğiyle…
Prof. Dr. Rıdvan EKMEKÇİ
Eski Basketbol Hakemi – Euroleague ve FIBA Gözlemcisi
Zihinsel Performans Koçu – ICF & ACTHS
Psikolojik Performans Danışmanı
Pamukkale Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi
