Spor yapıyorsanız veya profesyonel veya kolej takımlarını takip ediyorsanız, muhtemelen sarsıntıların ciddi bir sorun olduğunu biliyorsunuzdur. Spor yapmak, bir kişinin düşme ve nesnelerle veya diğer oyuncularla çarpışma riskini artırır ve bunlar bir tür beyin hasarı olan sarsıntılara neden olabilir. Bu tüm sporlar için geçerlidir.
İnsanlar spor yaptıkları sürece zaman zaman beyin sarsıntıları olacaktır. Ancak doğru koruyucu ekipmanı giymek ve doğru şekilde oynamak beyin yaralanmasını daha az olası hale getirebilir.
Bir sarsıntı geçirirseniz, spora ara verin. Beyninizin tamamen iyileşmesine izin verdiğinizden emin olmak, uzun vadeli sorunları önlemeye yardımcı olur.
Sarsıntı Nasıl Olur?
Beyin yumuşaktır. Vücut, sert bir kafatasının içindeki beyin omurilik sıvısında yastıklayarak onu korur. Beyin sıvı içinde yüzdüğü için hareket edebilir ve hatta kafatasına çarpabilir.
Beynin kafatasına çarpmasına neden olan bir düşme veya çarpışma beyne zarar verebilir. Ayrıca kan damarlarını yırtabilir ve sinirlere zarar verebilir.
Sporda sarsıntıların meydana gelmesinin birçok yolu vardır.
Spor Sarsıntısı Nasıl Önlenebilir?
Temas sporları yaparken herkes, spora uygun başlık ve güvenlik ekipmanı giymelidir. Her sarsıntıyı engelleyemezsiniz. Ancak kasklar, ağız koruyucular ve diğer güvenlik ekipmanları beyin hasarı riskini azaltabilir.
Başlık yada koruyucu ekipman, spor yapan kişi için ilk savunma hattıdır. Ancak yine de sarsıntısı yaşanabilir çünkü kasklar içeride meydana gelen yaralanmaları engelleyemez. Kafanızı vurursanız, kask taksanız bile beyniniz kafatasınıza çarpabilir.
Başı kişiyi koruduğu için riske atmamak gereklidir. Sporda kuralların olmasının bir nedeni de budur. Doğru tekniği öğrenmek ve tehlikeli oyunlardan kaçınma becerisini geliştirmek, her türlü yaralanmayı daha az olası hale getirebilir.
Spor yaparken başın incinmesi durumunda, hemen oynamayı bırakmak gereklidir. Bir koç gerektiği zaman oyuncuyu sahadan çıkarmayı bilmelidir.
İkinci bir kafa travması, ikinci etki sendromu adı verilen bir duruma yol açabilir. İkinci etki sendromu çok sık olmaz, ancak kalıcı beyin hasarına ve hatta ölüme neden olabilir.
Organize sporlar yaparken başınızı incitiyorsanız, bir koç veya takım doktoru, yaralanmanın hemen ardından o kişiyi muayene etmelidir. Bu, bir oyun sırasında kenarda gerçekleşebileceğinden yan çizgi testi olarak bilinir. Yan çizgi testi, okullarda ve spor liglerinde yaygındır. Eğitimli bir kişi yaralanan kişiyi izleyerek ve birkaç basit test yaparak tıbbi bakıma ihtiyacı olup olmadığını görebilir.
Pek çok okul veya spor ligi, normal beyin fonksiyonlarını ölçmek için spor sezonunun başında oyuncuları test ederler. Bu testlere temel sarsıntı testleri denir. Antrenörler, eğitmenler veya doktorlar, bir oyuncunun beyninin iyi çalışıp çalışmadığını görmek için genellikle bu temel sonuçları yan testlerle karşılaştırır.
Bir spor yaparken baş çarpıldığında ancak doktora gidilmediyse, sarsıntı belirtilerine karşı dikkatli olunması gerekir. Sarsıntı her zaman hemen ortaya çıkmaz. İşaretlerin belirginleşmesi 3 günü bulabilir.
Aşağıdaki sorunlardan herhangi birinin gözlemlenmesi halinde mümkün olan en kısa sürede bir doktora görünülmesi gerekir.
• baş ağrısı
• baş dönmesi
• kendini hasta hissetmek veya kusmak
• koordinasyon veya denge ile ilgili zorluk
• bulanık görme
• geveleyerek konuşma veya mantıklı olmayan şeyler söyleme
• kafası karışmış ve sersemlemiş hissetmek
• konsantre olma, düşünme veya karar verme güçlüğü
• bazı şeyleri hatırlamakta zorluk
• uyku hissetmek
• uykuya dalmada sorun yaşamak
• normalden daha fazla veya daha az uyumak
• belirgin bir sebep olmaksızın kendisini endişeli veya sinirli hissetmek
• Kendisini normalden daha üzgün veya daha duygusal hissetmek
Sporcuların bir sarsıntıdan sonra sordukları 1 numaralı soru, ne kadar sürede tekrar oynamaya başlayabilecekleridir. Cevap basit: Bir doktor sorun olmadığını söylediğinde.
Beyin sarsıntıları yanıltıcı olabilir: Oyuncu kendini iyi hissedebilir, ancak düşünce davranış ve/veya denge normale dönmeyebilir. Bunları ancak bir doktor kesin olarak söyleyebilir.
Doktor spora dönmenin güvenli olduğunu söyleyene kadar beklemek çok önemlidir. Ancak insanlar bazen tekrar oynamaya başlamak için baskı hissederler. Çoğu ABD eyaletinde, bir sarsıntıdan sonra çocukların veya gençlerin ne zaman tekrar spor yapmaya başlayabilecekleri konusunda kurallar olmasının bir nedeni de budur. Bu kurallar, oyuncuları korumak için vardır, böylece yeniden yaralanma riski yüksek olduğunda oyuna çok erken dönmeye zorlanmazlar.
Doktorların birisinin oyuncunun oyuna geri dönmeye hazır olup olmadığını anlamasının birkaç yolu vardır.
• sarsıntı belirtileri ve semptomlarım sona ermesi
• tüm hafıza ve konsantrasyonu yeniden kazanmak
• koşu, sprint, mekik veya şınav sonrasında semptomlar yoksa
Reviewed by: Nicole M. Marcantuono, MD
Sports and Concussions (for Teens) – Nemours KidsHealth
